Huduma za Kilimo

Sekta ya Kilimo

Utangulizi

Mkoa wa Morogoro una eneo la hekta 2,226,396 linalofaa kwa Kilimo na kati ya eneo hilo zaidi ya hekta 862,092 ndizo zinazolimwa kwa sasa sawa na asilimia 39. Eneo linalofaa kwa Kilimo cha Umwagiliaji ni hekta 1,510,339.51 na eneo linalomwagiliwa kwa sasa ni hekta 40,558 sawa na asilimia tatu. Mkoa una Mito 143 inayotitirisha maji mwaka mzima, una udongo mzuri na mabonde mengi ambayo bado hayajaendelezwa. Wananchi wa Mkoa wa Morogoro (75%) wanategemea zaidi kilimo kwa ajili ya ajira, kipato na chakula. Mazao ya chakula yanayolimwa kwa wingi ni Mahindi, Mpunga, Mtama, Mihogo, Viazi vitamu, Maharage na Ndizi. Mazao makuu ya biashara ni Miwa, Alizeti, Ufuta, Korosho, Pamba, matunda na mbogamboga.

MALENGO NA UTEKELEZAJI WA MAZAO YA CHAKULA NA BIASHARA

Katika Msimu wa 2017/2018 Mkoa wa Morogoro ulilenga kulima hekta 867,666.53 ili kuvuna tani 2,878,865.62 za mazao ya chakula, mazao ya biashara Mkoa ulilenga kulima hekta 168,294.06 ili kuvuna tani 2,910,377.74.

Utekelezaji wake hekta  808,669 zililimwa sawa na asilimia 93 na kuvuna tani 2,262,227 sawa na asilimia 79 ya lengo kwa mazao ya chakula na mazao ya biashara zililimwa hekta 151,365 sawa na asilimia 90 na kuvunwa tani 2,233,995 sawa na asilimia 77 ya lengo.

Katika Msimu wa 2018/2019 Mkoa wa Morogoro umelenga kulima hekta 903,649.53 ili kuvuna tani 2,773,971.61 za mazao ya chakula, mazao ya biashara Mkoa umelenga kulima hekta 190,021.46 ili kuvuna tani     2,249,327.12.

Hali ya Chakula

Hali ya chakula kwa msimu wa 2018/2019 ni ya kuridhisha katika Halmashauri zote kutokana na mavuno mazuri ya msimu wa 2017/2018. Kwa mujibu wa matokeo ya Sensa ya Watu na  Makazi ya mwaka 2012  idadi ya watu ilikuwa 2,218,492 ambapo ongezeko la watu katika Mkoa wa Morogoro ni asilimia 2.4 kwa mwaka. Hivyo kulingana na ongezeko la watu na uhitaji wa chakula kwa kila mwaka, kuanzia mwaka 2014/2015 hadi 2017/2018 mwenendo wa uzalishaji na ziada katika Mkoa wa Morogoro ni kama inavyo onekana katika jedwali.

Jedwali Na.1: Uzalishaji na mahitaji ya chakula 2014/2015 hadi 2017/2018

Chanzo: Taarifa kutoka Halmashauri

MAZAO YA BIASHARA

Katika kipindi cha Januari, 2016 hadi Juni, 2018 Uzalishaji wa mazao makuu ya biashara kwa Mkoa wa Morogoro kama vile Pamba umeongezeka kutoka tani 217.2 hadi tani 5,141, Korosho imeongezeka kutoka tani 49 hadi tani 5,743, Cocoa imeongezeka kutoka tani 422 hadi kufikia tani 1,128, Alizeti imeongezeka kutoka tani 18,310 hadi tani 29,773 na Ufuta umeongezeka kutoka tani 39,698 hadi tani 57,316. Uhamasishaji wa kulima Mazao ya Mkakati ya Taifa (Kahawa, Korosho na Pamba) unaendelea.

Kilimo cha Kahawa 

Zao la Kahawa lilikuwa likilimwa kwa wingi hapa Mkoani Morogoro Katika Wilaya za Mvomero, Morogoro, Gairo na Ulanga. Kwa sasa uzalishaji unaendelea katika Wilaya za Mvomero na Morogoro tu. Wilaya ya Ulanga na Gairo waliacha kuzalisha baada ya kukumbana na changamoto mbalimbali ikiwemo kukosekana kwa soko la uhakika.  Aina ya kahawa inayolimwa katika Mkoa wetu ni Robusta na Arabica. Ili kuhakikisha kuwa zao la Kahawa linafufuliwa Mkoa unashirikiana na Watafiti kutoka Taasisi ya utafiti wa kahawa Tanzania – TACRI ili kutoa elimu ya kuzalisha zao la Kahawa kwa wataalam wetu. TACRI walitoa mafunzo kwa wataalam wa Halmashauri ya Wilaya ya Morogoro na Mvomero, Januari 2018. Hata hivyo, upandaji wa Kahawa zilizo oteshwa kwenye vitaru unatarajia kuanza msimu wa Mvua za Vuli mwaka 2018/2019 ambapo jumla ya Miche 300,089 itapandwa

.

Zao la Korosho 

Mkoa wa Morogoro ni moja kati ya Mikoa inayolima korosho nchini na umeendelea na utekelezaji wa maendeleo ya zao la Korosho katika Wilaya za Mvomero, Kilosa, Ulanga na Malinyi. Aidha kwa msimu wa 2017/2018 Wilaya za Morogoro na Gairo pia zimeanza kilimo cha zao hili. Katika msimu wa kilimo wa 2017/2018 Mkoa ulilima ha.          3,353 na kuvuna jumla ya tani 5,743 za korosho.

Upatikanaji wa Pembejeo za Zao la Korosho

Katika msimu wa 2017/2018 Mkoa ulipatiwa mgao wa pembejeo, jumla ya kilo 74,491 za sulphur  na lita 1,261 za dawa za maji kwa ajili ya kudhibiti visumbufu vya zao la korosho ambapo kiasi kilichopokelewa ni kilo 6,900 za sulphur na lita 480 za dawa za maji.

Jumla ya kilo 8,923 za mbegu zilipokelewa na zimepandwa katika eneo la hekta 15,581.4. Mgao wa mbegu ni kama unavyoonekana katika jedwali hapo chini. Pia Mkao ulipokea na kusambaza vifaa kwa ajili ya kuzalisha miche kwa njia ya vitalu.

Mgao wa Mbegu za Korosho 2017/2018

Picha: Kitalu cha Korosho- Malinyi DC

Kilimo cha pamba

Wilaya zinazozalisha Pamba ni Kilosa, Malinyi, Morogoro, Mvomero na Ulanga. Kutokana na hamasa ya kilimo cha zao la pamba kwa msimu wa 2017/2018 Halmashauri za Wilaya Gairo na Kilombero nazo zilihamasika kuanza kuzalisha zao hili la pamba kwa kujiwekea malengo na mikakati endelevu.

Upatikanaji wa Pembejeo kilimo cha Pamba.

Mbegu za pamba zilisambazwa kwa Wakulima na Kampuni ya Biosustain Tanzania Ltd yenye makao yake Mkoani Singida wakishirikiana na Bodi ya pamba. Usambazaji kwa msimu wa kilimo 2017/18 ulianza mapema ambapo jumla ya tani 130.73 za mbegu zilisambazwa.

PEMBEJEO ZA KILIMO

Mahitaji ya Pembejeo za Kilimo Msimu wa 2017/2018  

Mkoa ulihitaji jumla ya Tani 1,967.6 za mbolea ya kupandia, tani 5,346.9 za mbolea ya kukuzia na lita 4,200 za viuatilifu.

Pembejeo za Ruzuku 2017/2018

Mfumo wa ruzuku kwa mwaka 217/18 ulitekelezwa kwa kufuata bei elekezi ya mbolea ya kupandia (DAP) na ya kukuzia (UREA). Bei elekezi ya mbolea ilipangwa na Mamlaka ya Udhibiti wa Mbolea Nchini (TFRA) kwa kuzingatia gharama za ununuzi wa mbolea kutoka kwenye chanzo (free on board), usafirishaji wake kwa meli, tozo mbalimbali, pamoja na faida ya wafanyabiashara. Bei elekezi iliyopangwa katika Mkoa wa Morogoro na Mamlaka ya udhibiti wa Mbolea Tanzania msimu wa 2017/2018 ilikuwa kama ifuatavyo;

Bei elekezi ya Mbolea ya UREA na DAP katika vituo vya Mauzo na Bei ya Mkulima katika Mkoa wa Morogoro 2017/2018. 

Chanzo: Taarifa kutoka TFRA2017/2018

Changamoto 

• Wafanya biashara kutofuata bei elekezi iliyopangwa na Serikali kwa madai kuwa hakuna faida wanayopata.
• Baadhi ya Wakulima kutopata taarifa kwa wakati kuhusu bei elekezi ya mbolea.

Utatuzi wa changamoto.

• Wafanya biashra wasiofuata bei elekezi wachukuliwe hatua za kisheria.
• Wakulima wahamasishwe kununua mbolea kwa kufuata bei elekezi.
  • Mahitaji ya Pembejeo Mwaka 2018/2019

• Na.	Aina ya Pembejeo	Kiasi (Tani)
  	Mbolea ya DAP	7,552.76
  	Mbolea ya UREA	10,0046.3
  	Mbolea ya TSP	33
  	Mbolea ya CAN	355.6
  	Mbolea ya Yara Amidas	480.1
  	Mbolea ya NPK	2,798.88
  	Mbolea ya SA	1,543.1
  	Mbolea ya MINJINGU MAZAO	278.94
  	Mbolea ya YARAMILA NAFAKA	634.9
  	Mbolea ya MINJINGU NAFAKA	119
  	Mbolea ya YARA OTESHA	748.82
  	Mbegu bora ya Mahindi (CHOTARA)	220.7
  	Mbegu bora ya Mahindi (OPV)	3,227.1
  	Mbegu bora ya Mpunga	6,190.4
  	Mbegu bora ya Alizeti	89.824
  	Mbegu bora ya Ufuta	160.8
  	Mbegu bora ya Pamba	130.73
  	Mbegu bora ya Korosho	15.43
  	Miche bora ya Kahawa	Miche 300,089

  Mahitaji ya Pembejeo Kimkoa kwa msimu wa mwaka 2018/2019 ni kama inavyo oneshwa kwenye jedwali lifuatalo.

• 
  
  •  
  • PEMBEJEO ZA RUZUKU MWAKA 2018/2019
  • Mfumo wa ruzuku uliotumika mwaka 217/18 uliotekelezwa kwa kufuata bei elekezi ya Mbolea ya kupandia (DAP) na ya kukuzia (UREA) ndio unaoendelea kutumika mwaka 2018/2018 kama ifuatavyo;

•  

  Chanzo: Taarifa kutoka Mamlaka ya Udhibiti wa Mbolea Tanzania (TFRA)  2018/2019

  	UREA					DAP
  Kituo cha Mauzo	Jumla Kg 50	Mkulima Kg 50	Mkulima Kg 25	Mkulima Kg 10	Mkulima Kg 5	Jumla Kg 50	Mkulima Kg 50	Mkulima Kg 25	Mkulima Kg 10	Mkulima Kg 5
  JUMLA MKOA	51,043	54,908	29,454	11,982	6,091	58,914	63,237	33,619	13,647	7,524
  Gairo DC		54,735	29,368	11,947	6,074		63,065	33,532	13,613	7,506
  Ifakara		55,371	29,685	12074	6,137		63,700	33,850	13,740	7,570
  Kidatu (TRL)		54,915	29,458	11,983	6,092		63,245	33,622	13,649	7,524
  Kilombero (Ruaha)		54,933	29,467	11,987	6,093		63,263	33,631	13,653	7,526
  Kilosa		55,089	29,545	12,018	6,109		63,419	33,709	13,684	7,542
  Kisaki		54,070	29,035	11,814	6,007		62,400	33,200	13,480	7,440
  Malinyi		56,276	30,138	12,255	6,228		64,606	34,303	13,921	7,661
  Mang’ula		55,023	29,512	12,005	6,102		63,353	33,676	13,671	7,537
  Mikumi		54,735	29,368	11,947	6,074		63,065	33,532	13,613	7,506
  Mlimba		55,413	29,706	12,083	6,141		63,742	33,871	13,748	7,574
  Morogoro DC		54,016	29,008	11,803	6,002		62,346	33,173	13,469	7,435
  Morogoro MC	51,043	54,016	29,008	11,803	6,002	58,914	62,346	33,173	13,469	7,435
  Msolwa		54,945	29,473	11,989	6,095		63,275	33,637	13,655	7,527
  Mvomero DC		54,280	29,140	11,856	6,028		62,609	33,305	13,522	7,461
  Ulanga (Mahenge)		55,797	29,898	12,159	6,180		64,126	34,063	13,825	7,613

  Bei elekezi ya Mbolea ya UREA na DAP katika vituo vya Mauzo na Bei ya Mkulima katika Mkoa wa Morogoro 2018/2019. 

• 
  
  • Kwa mujibu wa Mamlaka ya Udhibiti wa Mbolea Tanzania (TFRA), Bei elekezi za jumla zimezingatia gharama za usafirishaji wa mbolea kwa njia ya Reli au Barabara. Bei hizi zimeanza kutumika Septemba 22, 2018 na zitakuwa zikibadilika kulingana na gharama halisi za uagizaji wa mbolea kutoka nje ya nchi.
  •  
  • Zana za Kilimo

• Mkoa wa Morogoro una zaidi ya matrekta mazima 1055, mabovu 268  na upungufu ni matrekta 551. Pia Mkoa una power tiller nzima 438, mbovu 58 na majembe ya kukokotwa na wanyamakazi 18,616.

• 
  
  • Kilimo cha Umwagiliaji
  • Mkoa una mito 143 na mabonde yanayoweza kulimwa kiangazi na pia kutumiwa kwa umwagiliaji. Baadhi ya maeneo ni Bonde la Kilombero na Bonde la Wami. Mkoa una eneo la hekta 1,510,339.51 linalofaa kwa kilimo cha umwagiliaji. Hadi sasa ni hekta 40,558 ndizo zinamwagiliwa.

• Na	Jina La Mradi	Kiasi cha fedha (Tsh.)	Kazi Zinazotakiwa Kufanyika	Kazi Zilizofanyika	Kazi ilipofikia (%)
  1	Kiroka	275,000,000	Ukarabati wa mfereji upili 1.5km na miudombinu yake.	Mita 1,000 kati ya 1500m zimekarabatiwa.	70
  2	Tulo/Kongwa	734,000,000	Ujenzi wa mfereji mkuu mita 200, Ujenzi wa vivushia maji (suppasage) -5, Ujenzi wa mifereji ya upili 4 kila mmoja mita 1,000. Ukarabati wa mfereji mkuu (Remodelling ) mita 3,500, ujenzi wa vigawa maji (DB) -2 pamoja na ujenzi wa vigawa maji (turnouts)-3	Ukarabati wa mfereji mkuu (Remodelling)-mita 3,500. Uchimbaji na kusakafia mfereji wa upili mita 120 na 300. Ujenzi wa vivusha maji (Superpassage)-3 ujenzi wa vigawa maji (turnouts)-3	80
  3	Wami Luhindo	478,000,000	Ujenzi wa mrefeji wa upili mita 1650 ambao utakuwa na turn out- 5 na karavati-1. Ujenzi wa barabara za mashambani mita 1950 ambayo itakua na karavati-2. Uchimbaji wa mfereji wa kutolea maji mashambani mita 2325. Uchimbaji wa mifereji 6 ya mashambani yenye urefu wa mita 500 kila mmoja na vigawa maji vyake (division box)-29. Ukarabati wa nyumba ya kuhifadhia pampu pamoja na ukarabati wa pampu	Ujenzi wa mfereji wa upili mita 800 na vigawa maji 5 Uchimbaji wa mfereji wa kutolea maji mashambani mita 2100. Uchimbaji wa mifereji  2 ya  mashambani  yenye urefu wa mita 500 kila mmoja	70
  4	Lumuma	583,000,000	Ujenzi wa mfereji mkuu mita 1760. Ujenzi wa matuta ya kuzuia udongo (gabions) mita za ujazo 493.72m3. Ujenzi wa karavati 6 zenye urefu wa mita 70m. Uondoaji wa mchanga kwenye banio (De –siltation)- 1112.m3 Kurudisha mto kwenye mkondo wake (Lumuma River training)- 963m2  Pamoja na vigawa maji  (Division Boxes)-13	Kazi zimetekelezwa na kukamilika.	100
  5	Minepa	670,000,000	Umaliaziaji wa banio. Ujenzi wa mfereji mkuu wa mita 1250 kati ya hizo mita 500 zitasakafiwa. Ujenzi wa mifereji ya upili 2, mmoja ukiwa na urefu wa mita 500, na mwingine mita 1575.	Ujenzi wa banio unakaribia kumalizika, Mfereji Mkuu umechimbwa mita 1250 na kusakafiwa mita 200.	50

  Jedwali Na. 1: Hali Ya Utekelezaji wa Miradi ya Kuendeleza Skimu Ndogo za Umwagiliaji (Small Scale Irrigation Development Projects)

  Katika mwaka wa fedha 2016/2017, Mkoa wa Morogoro ulipokea kiasi cha shilingi bilioni mbili na milioni mia saba arobaini (Tshs. 2, 740, 000,000/=)  kwa ajili ya kuendeleza skimu kupitia mpango wa kuendeleza skimu ndogo za umwagilaji (Small scale irrigation Project) kama ifuatavyo;

  Utekelezaji wa mradi wa kuendeleza Skimu ndogo za Umwagiliaji (Small Scale Irrigation Development Projects - SSIDP).

  Mkoa una jumla ya skimu za umwagiliaji 112  ambazo zinajumuisha Skimu za asili 70 pamoja na Skimu zilizoendelezwa 42. Katika Skimu zilizoendelezwa, Skimu tano (5) zipo katika hatua mbalimbali za umaliziaji ambazo ni Lumuma (Kilosa), Dakawa (Mvomero), Mwega (Kilosa),  Itete (Malinyi) na Mbalangwe (Morogoro Vijijini). Skimu zilizobaki zipo katika hatua mbalimbali za ujenzi,  ingawa baadhi  zinatumika katika shughuli za kilimo.

• 
  
  •  
  • Mradi wa Kuongeza Tija na Uzalishaji Wa Zao la Mpunga (Expanded Rice Production Project- ERPP)

•  

  Elimu ya Kilimo shadidi imetolewa katika skimu za umwagiliaji za Wilaya ya Kilombero, Kilosa, Malinyi, Morogoro, Mvomero na Ulanga. Wakulima walianzisha mashamba darasa na kila mkulima alieshiriki alipatiwa pembejeo za ruzuku kwa kuchangia 50% na Mradi kuchangia 50%. Jumla ya wakulima 5,616 wamepatiwa elimu ya Kilimo Shadidi kuanzia msimu wa 2016/17 hadi 2017/2018 ambapo tija imeongezeka kutoka tani 3 hadi tani 5 kwa wakulima hao. Lengo ni kufikia Wakulima 22,000 ifikapo msimu wa 2020/2021.

  Kilimo shadidi

  Ujenzi Miundombinu ya umwagiliaji na maghala utafanyika katika skimu 5 za Wilaya ya Kilombero, Kilosa na Mvomero. Michoro na tenda vimeshakamilika, utaratibu wa kutangaza tenda unaendelea. 

  Ujenzi wa Miundombinu ya Umwagiliaji na Maghala

  Kipengele hiki kinafanywa na ASA, Katrin, TOSCI na Halmashauri. Msimu uliopita jumla ya aina 11 za mbegu za mpunga wa mabondeni na wa nchi kavu zilipandwa katika Halmashauri ya Gairo, Mvomero, Kilombero, Kilosa, Morogoro DC, Malinyi na Ulanga. Wakulima wa maeneo hayo waliweza kuchagua aina tano za mbegu za mpunga ambazo zilipandwa kwa ajili ya kufanya uchaguzi zaidi. Aina zilizochaguliwa ni Komboka, Saro 5, Supa (mabondeni) na NERICA 4 na NERICA 7 (nchi kavu).

  Uwepo wa Mfumo wa Mbegu wa kueleweka

  Mradi unatekelezwa katika maeneo (component) manne ambayo ni Uwepo wa Mfumo wa mbegu wa kueleweka, Ujenzi wa Miundombinu ya Umwagiliaji na maghala, Upatikanaji wa Masoko pamoja na Ufuatiliaji na tathmini.

   

  Serikali kwa kushirikiana na Benki ya Dunia inatekeleza Mradi wa Kilimo na Usalama wa Chakula ambao unalenga kuongeza uzalishaji na tija kwa zao la mpunga katika maeneo ya umwagiliaji. Mradi huu ni wa miaka mitano (2015 – 2020) ambao una lengo la kuongeza uzalishaji na tija kwa zao la Mpunga na ulianza kutekelezwa katika skimu tano ambazo ni Kigugu na Mbogo kwa Mtonga (Mvomero), Mvumi (Kilosa), Njage na Msolwa ujamaa (Kilombero).  

Jedwali Na. 2: Skimu zitakazoendelezwa mwaka 2017/2018 kupitia mradi wa kuendeleza Umwagiliaji wa Mpunga (ERPP)

Miradi Inayofadhiliwa na Shirika la Marekani (USAID) Kupitia Mradi wa Umwagiliaji na Barabara za Vijijini (Irrigation and Rural Roads Infrastructure Projects).

Serikali ya Marekani kupitia mradi wa Irrigation and Rural Roads Infrastructure Projects imefanya Umempuzi yakinifu pamoja na usanifu katika miradi minne ya Umwagiliaji ambayo iko katika Halmashauri ya Wilaya ya kilombero. Miradi hiyo ni Kisegesa (7,298 ha), Mgugwe (2,270 ha), Udagaji (1,935 ha), Pamoja na Mpanga Ngalimila (31,500ha). Pesa ya Ujenzi wa miradi hiyo bado haijapatikana.

Ukarabati wa Skimu ya Umwagiliaji Dakawa

Serikali ya Marekani kupitia mradi wa Irrigation and Rural Roads Infrastructure Projects inakarabati skimu ya Umwagiliaji Dakawa. Skimu ya Dakawa inajumla ya hecta 3225 ambapo hecta 2000 zina miundombinu yaUmwagiliaji na hecta 1000 hazijaendelezwa na hecta 225 ni za makazi na huduma za kijamii. Umoja wa Umwagilaiji Dakawa (UWAWAKUDA) una jumla ya wanachama 850 ambapo 500 ni wanaume na 350 ni wanawake.

Kutokana na miundombinu ya mradi huu kuwa chakavu baada ya miaka 30 mwaka 2011 Serikali ya Marekani ilitenga kiasi cha Dola za Kimarekani 12,966,104$ kwa ajili ya ukarabati wa mradi huu. Ukarabati huu unafadhiliwa na Serikali ya Marekani kupitia USAID katika program yaFeed the Future (FTF). Ukarabati huu uko chini ya mradi wa Irrigation and Rural Roads Infrastructure Projects (IRRIP).

Kazi zinazofanyika ni Ujenzi wa barabara (access road) 800m na jengo la ofisi linalojumuisha chumba cha kuendeshea pampu (electrical control room) vimekamilika kwa 100% na Kufunga pump mpya sita.

• Program ya Kuendeleza Sekta ya Kilimo (ASDP)
• Mpango wa Kuendeleza Sekta ya Kilimo kwa awamu ya pili- ASDP II, umekamilika na mpango wa utekelezaji unaendelea kuratibiwa.

MIFUGO

Mkoa wa Morogoro kwa sasa unakadiriwa kuwa na jumla ya ng’ombe 840,944 Mbuzi 356,169, Kondoo 125,652, Punda 9,867, Nguruwe 45,238, Mbwa 46,396, Paka 45,766, Kanga 83,654, Bata 61,443, Kuku wa asili 5,244,894.

Idadi ya watumishi

Mkoa wa Morogoro una jumla ya watumishi 251 wa sekta ya Mifugo kama jedwali linavyoonesha hapo chini

Miundombinu ya Mifugo

Mkoa una jumla ya Minada 27 Majosho 69 malambo 50 mabanio 23 Machinjio 9 Makaro 63 Mabanda ya ngozi 8, Maabara 2, vituo vinavyotoa huduma ya mifugo (vet centre) 28 na Hospitali ya mifugo 1

Uzalishaji wa maziwa

Jumla ya lita 6,600,000 za maziwa zenye thamani ya Tsh 6,600,000,000/= Zilizalishwa katika Mkoa wa morogoro kwa kipindi cha Januari hadi Novemba,2017.

Uzalishaji mayai

Jumla ya Trei za mayai 342,521 yenye thamani ya Tsh. 2,568,907,500/= yalizalishwa na kuuzwa katika Mkoa wa morogoro kwa kipindi cha Januari hadi Novemba,2017.

•  
• Mauzo yamifugo Hai Minadani

Jumla ya ng’ombe 108,649 wenye thamani ya Tsh. 43,459,600,000 mbuzi 10,340 wenye thamani ya Tsh. 517,000,000 na kondoo 29,777 zikiwa na thamani ya Tsh. 1,488,850,000 waliuzwa katika minada kwa kipindi cha Januari hadi Novemba,2017.

Mauzo ya Ngozi

Vipande vya ngozi kwa ipindi cha Januari hadi Novemba 2017 ni kama ifuatavyo; ngozi za ng’ombe vipande 5841 vyenye thamani ya shilingi 269,205,000 mbuzi vipande 28015 vyenye thamani ya shilingi 28,015,000 na kondoo vipande 13390 vyenye thamani ya shilingi 13,390,000.

Mauzo ya Kuku

Kwa kipindi cha Januari 2017 hadi desemba 2017 jumla ya kuku 577,000 wenye thamani ya shilingi 5,770,000,000 waliuzwa.

•  
• Uboreshaji wa kosaafu za mifugo kwa njia ya Uhimilishaji

Jumla ya ngombe 196 wamepandishwa kwa njia ya chupa na jumla ya ndama 175 wamezaliwa kwa njia ya chupa kwa kipindi cha Januari hadi Novemba 2017.

Kwa mwaka huu 2017 Shirika la Land O’ Lakes kwa kushirikiana na Kampuni ya ABEA wanatoa huduma ya uhimilishaji na elimu kwa wafugaji juu ya uboreshaji wa koosafu za ng’ombe katika Halmashauri zote 9 za Mkoa wa Morogoro. Wafugaji wamehamasishwa kuvuna mifugo yao na kununua madume bora ya Boran kwa ajili ya kuboresha koosafu za mifugo yao ambapo hadi hivi sasa jumla ya wafugaji 10 wamenunua madume wapatao 50 wa aina ya Borani.

Utekelezaji wa Utambuzi wa Mifugo hadi kufikia Tarehe 15 Januari 2018

Katika kutekeleza zoezi la Usajili, Utambuzi na Ufuatiliaji wa mifugo, hadi kufikia tarehe 15/1/2018 jumla ya ng’ombe 703,753 wamepigwa Chapa kati ya ng’ombe         841,044 waliosajiliwa sawa na asilimia 84%. Utekelezaji kwa kila Halmashauri ni kama ifuatavyo;

Mikakati ya kutatua changamoto katika Sekta ya Mifugo

Kusimamia Sheria na 12 ya mwaka 2010 ya Utambuzi, Usajili na Ufuatiliaji mifugo kwa kupiga chapa ng’ombe.

Kila Halmashauri imeweka katika bajeti ya mwaka 2017/2018 fedha kwa ajili ya ujenzi wa miundombinu ya mifugo ili kuboresha afya za mifugo.

Zoezi la mpango wa matumizi bora ya ardhi linaendelea katika Halmashauri za Wilaya ya Ulanga, Malinyi na Kilombero, zoezi hili litaainisha maeneo kwa ajili ya malisho

USHIRIKA 

Hadi kufikia Juni, 2018, Mkoa una jumla ya Vyama vya Ushirika 766, ambapo vyama 361   ni hai  na aina mbalimbali  vikiwemo vyama vya mazao, viwanda, Umwagiliaji, Uvuvi, Usafirishaji, madini, Vyama Vikuu na vyama vya Ubia  vyenye jumla ya wanachama 52,617 (Wanaume ni 29,711 na wanawake 21,982 na vikundi 928) na Hisa zenye thamani ya shilingi 4,683649,000/=, Akiba zenye thamani ya 13,166,751,000/= na Amana za shilingi 1,049,322,000/=, na kufanya jmla ya Mtaji kuwa shilingi 18,899,722,000/=, kwa kipindi hiki Vyama vya Ushirika wa Akiba na Mikopo ( SACCOS) vipo 415 .

Hadi kufikia Juni 2018, SACCOS ziliweza kutoa Mikopo kwa Wanachama kiasi cha shilingi 74,140,621,000/= na Marejesho yaliyofanyika ni  shilingi 50,451,118,000/=  sawa na asilimia 68%. hivyo bakaa ya mikopo kwa wanachama kipindi hichi ni sawa na sh 23, 689,503,000/= ambapo ufuatiliaji wake unafanywa na Kamati za Mikopo za SACCOS husika.

Vyama vya Ushirika vya Mazao ndivyo vinavyofanya shughuli za ukusanyaji wa mazao ya Wakulima, vyama hivi havifanyi shughuli hiyo ipasavyo kutokana na kukosa Mitaji na sifa za kuweza kukopa katika Taasisi za fedha.

BIASHARA NA VIWANDA

TAARIFA YA VIWANDA NA UWEKEZAJI MKOA WA MOROGORO

1.0 Makundi ya Viwanda

Sera ya Wajasiriamali Wadogo na wa Kati – SMEs (Small and Medium Enterprises), imeweka mgawanyo wa makundi manne ya wajasiriamali kwenye viwanda ambayo huzingatia idadi ya wafanyakazi na mtaji uliowekezwa kwenye mitambo. Makundi hayo ni: Kiwanda Kidogo Sana (Micro enterprise), Kiwanda Kidogo (Small enterprise), Kiwanda cha Kati (Medium enterprise) ; na Kiwanda Kikubwa (Large enterprise).

Kiwanda Kidogo Sana ni kile ambacho kimeajiri wafanyakazi 1 hadi 4; na mtaji uliowekezwa hauzidi shilingi 5,000,000/=.

Kiwanda Kidogo ni kile ambacho kimeajiri wafanyakazi 5 hadi 49; na mtaji uliowekezwa ni zaidi ya shilingi 5,000,000/= lakini hauzidi shilingi 200,000,000/= .

Kiwanda cha Kati ni kile ambacho kimeajiri wafanyakazi 50 hadi 99; na mtaji uliowekezwa ni zaidi ya shilingi 200,000,000/= lakini hauzidi shilingi 800,000,000/=.

Kiwanda Kikubwa ni kile ambacho kimeajiri zaidi ya wafanyakazi 100; na mtaji uliowekezwa ni zaidi ya shilingi 800,000,000/=.

Idadi ya Viwanda Mkoani Morogoro

Hivyo, kwa mujibu wa takwimu za NBS (National Bureau of Statistics), Mkoa wa Morogoro una viwanda vikubwa 20, vya kati 14, vidogo 302; na vidogo sana 3,038 ambapo jumla ya viwanda vyote ni 3,374.

Mgawanyo wa viwanda hivyo kiwilaya ni huu ufuatao:

• Viwanda Vikubwa vya Halmashauri ya Manispaa ya Morogoro

Viwanda vya Kati vya Halmashauri ya Manispaa ya Morogoro:

Viwanda Vidogo vya Halmashauri ya Manispaa ya Morogoro:

• Viwanda Vikubwa vya Wilaya ya Kilombero

Viwanda vya Kati vya Wilaya ya Kilombero:

Viwanda Vidogo vya Wilaya ya Kilombero

• Viwanda Vikubwa vya Halmashauri ya Wilaya ya Morogoro

Kiwanda cha Kati cha Halmashauri ya Wilaya ya Morogoro

Viwanda Vidogo vya Halmashauri ya Wilaya ya Morogoro

•  
•  
•  
•  
•  
• Viwanda Vikubwa vya Wilaya ya Kilosa

Viwanda vya Kati vya Wilaya ya Kilosa

Viwanda Vidogo vya Wilaya ya Kilosa

• Kiwanda Kikubwa cha Wilaya ya Ulanga na Malinyi

Kiwanda cha Kati cha Wilaya ya Ulanga na Malinyi

Viwanda Vidogo vya Wilaya ya Ulanga na Malinyi

• Viwanda Vikubwa vya Wilaya ya Mvomero

Viwanda vya Kati vya Wilaya ya Mvomero

• Viwanda Vidogo vya Wilaya ya Mvomero

•  
• Viwanda Vidogo vya Wilaya ya Gairo

Viwanda ambavyo haviendelei na Uzalishaji

1. Morogoro Canvas Mill Ltd
2. Dakawa Rice Mill Complex – Tan Rice Green Ltd.
3. Mang’ula Mechanical and Machine Tools Ltd
4. Ushirikiano Wood Products – Timber Tone Ltd.
5. Unnat Fruit Processing Company Ltd.
6. Abood Soap Industry
7. Zhong Fa Construction Materials Ltd.
8. Morogoro Shoe Ltd.
9. Morogoro Ceramic Wares Ltd.

Viwanda Vilivyojengwa na Serikali

MKAKATI  WA MKOA WA KUJENGA VIWANDA 100 KILA MWAKA

Utangulizi

Mkoa wa Morogoro unatekeleza Agizo la Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania Mhe. Dkt. John Pombe Joseph Magufuli la kujenga viwanda 100 kila mwaka kupitia Mkakati wa Mkoa wa ujenzi wa viwanda hivyo, ulioandaliwa kwa kuwashirikisha Wadau mbalimbali wa viwanda, biashara na uwekezaji waliomo Mkoani Morogoro wa pande kuu mbili ambazo ni Sekta ya Umma na Sekta Binafsi.

Hatua za Kutekeleza Mkakati

Hatua 1

Kukutanisha Wadau wa viwanda wa Sekta ya Umma na Sekta Binafsi waliomo Mkoani

Hatua ya 2

Kufuatilia kwa karibu Wawekezaji walioonesha nia ya dhati ya kuwekeza Morogoro

Hatua ya 3

Kuhimiza Ufufuaji wa viwanda vilivyofungwa na vile ambavyo kwa sasa ni majengo tu

Hatua ya 4

Kuhimiza uanzishaji wa Viwanda Vipya kwenye kila Mamlaka ya Serikali za Mitaa